Sluit menu
Sluit menu
Jan Gerrit Jordens, geboren in Wageningen, kwam na diverse omzwervingen in Groningen terecht. Na het behalen van de akte Middelbaar Tekenen aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag en de Rijksnormaalschool voor Tekenleraren in Amsterdam, waar hij ongetwijfeld een artistiek netwerk opbouwde, aanvaardde hij in 1907 een baan als docent tekenen aan de Rijks HBS in Warffum, waar hij een jaar later directeur werd van de Avondtekenschool. In 1916 verhuisde hij met zijn gezin naar Groningen, waar hij eerst tekenleraar werd aan de Rijks HBS, daarna aan de Gemeentelijke HBS. Hier zou Jordens tot aan zijn pensioen in 1948 blijven werken. In die tijd schreef hij zich ook in op de kunstacademie Minerva, waar hij ook schilderlessen volgde o.a. van F.H. Bach, een van de meest stimulerende docenten van de academie. Jordens was de eerste tekenleraar die begin jaren 20 in zijn lessen de vrije expressie invoerde, nadat hij een cursus had gevolgd bij de Oostenrijkse tekenpedagogen Franz Cizek en Richard Rothe. Jordens publiceerde regelmatig over zijn manier van lesgeven, schreef handleidingen voor linoleum snijden en trok hiermee internationaal belangstelling.
Een paar weken na de oprichting van De Ploeg in 1918 meldde de niet alledaagse Jordens zich al als lid aan. Met zijn contacten in het westen en lidmaatschap van de kunstenaarsverenigingen St. Lucas en later De Onafhankelijken in Amsterdam werd hij ongetwijfeld door zijn medeleden gezien als een aanwinst. Ook was hij, ondanks zijn drukke baan, zeer actief binnen de vereniging, als vicevoorzitter, voorzitter en secretaris. Daarnaast verzorgde hij de correspondentie van de club. Hij zou zich in de periode 1918-1945 diverse malen afmelden als lid, wat te maken had met meningsverschillen binnen het bestuur, om zich vervolgens weer aan te melden om een Ploeg-tentoonstelling te kunnen jureren. Zijn vrouw Jet, ook lid van De Ploeg, meldde zich met haar man eveneens aan en af. In 1945 werd Jordens voor de laatste maal lid en sloot zich in 1950 definitief aan bij de abstract-expressionistisch gerichte kunst die in de rest van Nederland losbarstte. Met Jan van der Zee, Ekke Kleima en Abe Kuipers richtte hij in dat jaar Het Narrenschip op. In 1960 trad hij toe tot de kunstenaarsgroep NU, die grotendeels uit jonge kunstenaars bestond. Als een van de weinige Ploeg-leden bleef hij gedurende zijn hele artistieke leven in contact met kunstenaars buiten de Groningse avant-garde.
Schilderde Jordens rond 1915 nog in een laat-impressionistische trant, vanaf 1919 worden zijn schilderijen temperamentvol en krachtig van kleur. Maurits Werkman, dichter, journalist en jongste broer van Hendrik Werkman, noemt Jordens ‘de vertegenwoordiger van de zeer moderne richting. Kleur, rythme, vlakvulling is belangrijker dan de realiteit’. Jordens haalde zijn inspiratie bij Bergense expressionisten als Henri Le Fauconnier en Piet van Wijngaerdt. In warme blauw- en bruintinten, roden en groenen ontstonden portretten, landschappen en dorpsgezichten. Op tentoonstellingen echter toonde hij in deze jaren voornamelijk grafisch werk. Hij werd in het maken van etsen en houtsneden door Jan Wiegers gestimuleerd, zoals dit Wiegers ook onder invloed van Kirchner in Zwitserland was overkomen.
Rond 1933 – de meeste Ploegkunstenaars keerden toen terug naar meer gematigd impressionisme en expressionisme – kreeg Jordens belangstelling voor het kubisme. Hij deed dat op geheel eigen wijze. Voorwerpen werden niet ontleed in geometrische basisvormen, maar hij schoof met alledaagse beeldelementen die gevoelsmatig werden gerangschikt. Hij componeerde vormen en vlakken. Dit kubistische werk werd afgewisseld met naar de natuur geschilderde, expressieve voorstellingen in donkere kleuren, gedomineerd door bruin en paars. Na de Tweede Wereldoorlog bleef de drang zichzelf steeds te vernieuwen en bleef hij doorgaan met experimenteren met diverse materialen en technieken. Na zijn pensionering in 1948, het moment dat Jordens zich geheel aan zijn kunstenaarschap kon gaan wijden, werd hemzelf de vrije expressie gegund die hij in zijn onderwijs centraal had gesteld. Een bijzondere serie lyrisch abstracte aquarellen van bomen en landschappen die op Schiermonnikoog tot stand kwam, zijn hier getuigenis van.
De zich steeds vernieuwende Jordens nam veel aan tentoonstellingen deel, waaronder in het Amsterdamse Stedelijk Museum, in de jaren dat hij nog in Warffum woonde en in 1956 een solotentoonstelling. Hij exposeerde grafiek in Parijs en in 1958 organiseerde het Groninger Museum een duo tentoonstelling van zijn werk en dat van Jan van der Zee. Bij die gelegenheid typeerde Jos W. de Gruyter hem als ‘een schilderende musicus, die steeds weer improvisaties speelt’.
